Ukazała się właśnie niezwykle ważna i pożyteczna książka. "Dzieje parafii i kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego w Kadzidle" to kolejna pozycja w serii "Folia Ecclesiastica Pultoviensia", której patronuje Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora. Ta zbiorowa praca, przygotowana pod redakcją Marii Przytockiej, została podzielona na pięć części: Z dziejów Kadzidła i gminy Kadzidło, Parafia i kościół Ducha Świętego w Kadzidle, Życie religijne parafii, Beneficjum parafialne, Duchowieństwo parafialne. Całość uzupełniają liczne fotografie, aneksy, bibliografia, tabele, indeks nazwisk. Autorami poszczególnych rozdziałów tematycznych są: Wojciech Borkowski, Kazimierz Pacuski, Elżbieta Kowalczyk-Heyman, Michał Bogdański, Maria Przytocka, Anna Gontarz, Wiktor Z. Łyjak, ks. Marcin Sobiech, ks. Dariusz Grochowski, ks. Michał M. Grzybowski, Mateusz Braun.

Książka znakomicie przywraca pamięć o przeszłości oraz świadomość długiego trwania, nieobecnej tak naprawdę na Kurpiach, trwania sięgającego do prehistorii. Ze zdumieniem możemy przeczytać o wpływach kultury przeworskiej w Todzi oraz Dylewie, o "Świętym Miejscu" w Kadzidle, które archeologowie datują na VI tysiąclecie przed Chrystusem, o toporku z tzw. guziczkowatym obuchem znalezionym w Jazgarce, którego wiek wylicza się na około 6000 lat. Czytelnika ucieszą zapewne fragmenty poświęcone etymologii nazw miejscowości, ale i nazwisk mających tak różne pochodzenie, co przeczy potocznym wyobrażeniom o homogeniczności Kurpiów. Frapują inne fragmenty książki, przebogatej w szczegóły, zapisy źródłowe, anachroniczne już dzisiaj nazwy: "Po zmarłym w 1778 roku Franciszku Puchalskim ze sprzętu gospodarczego pozostały: dwa wozy robotne, dwoje sań starych robotnych, broń dwie pary, sochy dwie, sośników cztery, drabin starych dwie pary, lada od sieczki jedna, rumuwkuw w spichrzu dwie, kłody do kapusty dwie, z których jedna była mniejsza, cepow dwoje, siekiera jedna, olsznik jeden, swidrow dwa, z których jeden mniejszy, dłuto jedno, sluw parcianych para jedna, Lenczyk jeden, jarzmow dwa, potaczka jedna, faskow dwie, Szkopek jeden, lejek jeden, kłoda świniom, koryto, sądek do piwa, baryłka, motyka, trzy sierzpow, stoły z szufladami i proste stoły". Prawdziwym rarytasem książki są zdjęcia oraz ilustracje. Zwracają uwagę projekty kościoła z roku 1875, widoki świątyni z końca XIX wieku, utrwalone na kliszach procesje wielkanocne, budowa Kaplicy Ostrobramskiej, przedwojenny chór parafialny, relikwiarze, obrazy, monstrancje, feretrony, zbliżenia polichromii. I tak oto, dzięki tej wyjątkowej książce ożywa dawny świat, zapomniany już, a przecież obecny w kurpiowskich genach, wyobraźni, odczuwaniu przyrody, sztuce, mowie.

"Dzieje parafii i kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego w Kadzidle" ukazały się staraniem ks. Dziekana Mariana Niemyjskiego, któremu należą się szczere słowa wdzięczności. Dziękujemy wszystkim autorom za tak ważną dla nas pracę. Warto odnotować, że współautorami są także Anna Gontarz oraz Michał Bogdański - nauczyciele kadzidlańskiego gimnazjum, a także księża: kadzidlanin Marcin Sobiech i Dariusz Grochowski - wikary naszej Parafii.

"Dzieje parafii i kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego w Kadzidle", praca zbiorowa pod redakcją Marii Przytockiej, Kadzidło 2012.